Tabiiy fanlar

QORAQALPOQ USTYURTINING YER OSTI SUVLARI TO‘YINISHI VA RESURSLARI SHAKLLANISHINING ZAMONAVIY SHART-SHAROITLARI

Mualliflar

  • Темур ХУДОЙБЕРДИЕВ Старший преподаватель Ташкентского государственного технического университета, PhD, Uzbekistan

Maqolada Qoraqalpoq Ustyurtining yer osti suvlari to‘yinishi va resurslari shakllanishining zamonaviy shart-sharoitlari muhokama qilinadi. Ko‘plab gidrogeologik tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, tadqiqot maydonidan tashqarida hosil bo‘lgan tranzit yer osti suv oqimi natijasida depressiyalar, shuningdek, Ustyurt Markaziy ko‘tarilishidagi megaantiklinallarning tonusli qismlarida kuzatilgan mintaqaviy siziluvlar bo‘yicha zaiflashgan zonalarda yer osti suvlarini oqib chiqishi natijasida hosil bo‘lgan nisbiy chuqurligi 15-30 m gacha bo‘lgan tabiiy voronkalar mavjud. Qurg‘oqchil sharoitda, yog‘ingarchilik miqdori kam bo‘lgan holda, yuqori pliotsen-to‘rtlamchi davrda shakllangan yer osti suvlari asosan tekis depressiya maydonlarida, dasht likopchalarida, katta jarliklarda, vaqtinchalik oqimli vodiylar kabi pastqam relyef shakllarida hosil bo‘lib, bu yerda qor erishi va kuchli va davomli yog‘ingarchilik davrida atmosfera suvining infiltratsiyasi katta massada, sezilarli darajada maydondan yig‘iladi. Bunday holda, ushbu hududlarda yer osti suvlari maydonning kattaligiga qarab har xil o‘lchamdagi linzalar shaklida hosil bo‘ladi va shunga mos ravishda ular bir-biri bilan murakkab aloqa tizimiga xam ega bo‘ladi.