Ijtimoiy-gumanitar fanlar

POST-STRUKTURALIZM, DEKONSTRUKSIYA NAZARIYASI HAMDA FEMINISTIK QARASHLARNING ADABIY ASARLAR TAHLILIDA AKS ETISHI

strukturalizm, post-strukturalizm, binary oppozitsiya, logosentrizm, “muallifning o‘limi,”feminizm, “male-centered”.

Mualliflar

  • Fariza RUZIMURODOVA Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti tayanch doktoranti, Uzbekistan

Har bir adabiy ijod mahsuli o‘ziga xos uslubiy bo‘yoqdorlikka va o‘ziga xos yondashuvga ega. Adabiyot bu san’at asari yaratish bilan bo‘g‘liq bo‘lgan ijodiy mehnat jarayoni. O‘z navbatida adabiy ijod mahsuli yaratish jarayonida unga muallif o‘z his-tuyg‘ularini hamda o‘y-hayollarini qaysidir ma’noda asar qa’riga singdiradi. Biz mutolaa qiladigan matnlar turli xil nazariy yondashuvlar asosida tahlilga tortilishi mumkin. Agar biz bunday tahlilni kitobxon nuqtai nazaridan amalga oshirsak, bunga o‘quvchining ijtimoiy, psixologik, tajriba, e’tiqod va axloqiy omillari jamlanmasi bunday tahlilga bevosita ta’sir etishi mumkinligini ko‘ramiz. Hayotning har bir lahzasini badiiy asarga aylantirish mumkin. Va xuddi shuning kabi, hayotning har bir jilosi badiiy asarda o‘z aksini ko‘rsatishi mumkin. Strukturalizm nazariyasining ayrim olimlarining fikricha, har qanday matn turg‘un ya’ni static hamda oldindan ayta olish mumkin bo‘lgan ma’noga ega. Post-strukturalizm olimlarining fikriga ko‘ra esa aksincha matn o‘zgaruvchan va uning ma’nosini oldindan aniqlab bo‘lmaydi. Post-strukturalizmning asosiy yondashuvlaridan biri bu Fransuz olimi Jak Derreda tomonidan fanga olib kirilgan dekonstruksiya yondashuvidir.