OʻZBEK TILIDA XORIJIY SOʻZLARNI MILLIYLASHTIRISH MUAMMOLARI
##submission.downloads##
Maqola hozirgi oʻzbek adabiy tili yozma uslublarida qoʻllanilayotgan oʻzlashmalarni ularning milliy muqobillari bilan almashtirish muammolariga bagʻishlangan. Globallashuv ta’sirida ingliz tilining boshqa tillar ustidan kuchayib borayotgan ta’siri til sofligini saqlash masalasini muhim ilmiy muammoga aylantirdi. Muallif ingliz, fransuz va boshqa tillardan kirib kelgan oʻzlashmalar oʻzbek tilida muqobili mavjud boʻlsa-da, ularning faol qoʻllanilish sabablari tahlil qilinadi. Shu bilan birga, xorijiy oʻzlashmalar toʻliq inkor etilmaydi: muallif ularni qabul qilish qaysi holatlarda o‘rinli ekanini aniqlaydi va nooʻrin ishlatilayotgan oʻzlashmalar uchun oʻzbekcha muqobillarni taklif etadi. Tadqiqotda oʻzlashma soʻzlar va ularning oʻzbekcha ekvivalentlari ma’nolarini tavsiflash hamda qiyosiy tahlil usullaridan foydalanilgan. Olingan natijalar xorijiy soʻzlarni oʻzbek tiliga milliylashtirish va moslashtirishga doir keyingi tadqiqotlar uchun amaliy manba boʻlib xizmat qilishi mumkin.
1. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 21-oktabrdagi “Oʻzbek tilining davlat tili sifatidagi nufuzi va mavqeyini tubdan oshirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida” PF–5850-son Farmoni.
2. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 20-oktabrdagi “Mamlakatimizda oʻzbek tilini yanada rivojlantirish va til siyosatini takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida” PF–6079-son Farmoni
3. Паул Г. Принципы истории языка. – М.: Изд-во иностранной литературы, 1960. – 500 с.
4. Фитрат. Танланган асарлар. IV жилд. – Тошкент: “Маънавият” нашриёти, 2006. – 336 б.
5. Ҳожиев А. Термин танлаш мезонлари. – Тошкент: “Фан” нашриёти, 1996.
6. Девону луғотит турк. I том. – Тошкент: “Фан” нашриёти, 1960. – 500 б.
7. Девону луғотит турк. II том. – Тошкент: “Фан” нашриёти, 1963. – 428 б.
8. Девону луғотит турк. III том. – Тошкент: “Фан” нашриёти, 1963. – 463 б.
9. Девону луғотит турк. Индекс-луғат. – Тошкент: “Фан” нашриёти, 1967. – 550 б.
10. Бегматов Э. Ҳозирги ўзбек адабий тилининг лексик қатламлари. – Тошкент: “Фан” нашриёти, 1985. – 200 б.
11. Ҳожиев А., Бегматов Э. ва бошқалар. Ўзбек тили лексикологияси. – Тошкент: Фан, 1981. – 314 б.
12. Маҳмудов Н. Тил тилсими тадқиқи. – Тошкент: Mumtoz soʻz, 2017. – 177 б.
13. Серебренников Б.А. Роль человеческого фактора в языке. Язык и мышление. – М.: Наука, 1988. – 216 с.
14. Маҳмудов Н. Халқаро тил ва она тили // “Истиқлол ва тил” илмий-амалий анжумани материаллари. – Тошкент, 2012. – Б. 3-9.
15. Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Atamalar komissiyasi majlisining 62-son bayoni. https://www.gazeta.uz/oz/2025/07/31/muqobillar/
16. Одилов Ё. Глобаллашув даври публицистикаси тилининг тараққиёти. – Тошкент: “Nodirabegim” nashriyoti, 2020. – 140 б.
Mulkiiyat (c) 2025 «O‘zMU XABARLARI»
Ushbu ish quyidagi litsenziya asosida ruxsatlangan Kreativ Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International litsenziyasi asosida bu ish ruxsatlangan..
.jpg)
.png)
